درمان فوری اسهال در خانه (تابستان 1403)

علت اسهال آبکی

همانند یک باغچه‌ی زیبا که گاهی دچار آفت می‌شود، دستگاه گوارش ما نیز ممکن است به دلایل مختلف دچار اسهال شود. شایع‌ترین علت آن عفونت‌ها هستند، درست مثل سربازان کوچکی که به بدن ما حمله می‌کنند. این سربازان می‌توانند ویروس‌هایی باشند که از طریق سرفه یا عطسه‌ی فرد بیمار منتقل می‌شوند و یا باکتری‌هایی که در غذای فاسد شده یا آب آلوده زندگی می‌کنند. حتی انگل‌هایی هم هستند که با خوردن مدفوع انسان یا حیوان و یا مصرف آب و غذای آلوده وارد بدن ما می‌شوند و باعث اسهال می‌گردند.

البته گاهی اوقات مشکل از جای دیگری است. قندهای مصنوعی مثل سوربیتول و زایلیتول که در آدامس، نوشابه‌های رژیمی و شیرینی‌های بدون قند وجود دارند، می‌توانند خاصیت ملین داشته باشند و مصرف زیاد آن‌ها باعث اسهال شود. همچنین برخی افراد در هضم قندهای طبیعی مثل فروکتوز موجود در میوه و عسل و یا لاکتوز موجود در لبنیات مشکل دارند که این هم می‌تواند منجر به اسهال شود.

گاهی اوقات هم داروهایی که مصرف می‌کنیم، مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد اسید، داروهای ضد التهاب و داروهای شیمیایی، عارضه‌ی جانبی به شکل اسهال داشته باشند. حتی برخی از بیماری‌های گوارشی مثل سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر، سلیاک، کرون و کولیت اولسراتیو هم می‌توانند باعث اسهال مزمن شوند و گاهی اوقات عمل جراحی بر روی معده یا کیسه صفرا نیز منجر به اسهال بعد از عمل می‌شود.

درمان فوری اسهال آبکی در خانه

اسهال آبکی می‌تواند نگران‌کننده باشد. اما جای نگرانی نیست، چرا که در بسیاری از موارد، با کمی مراقبت خانگی در عرض چند روز بهبود می‌یابد. هدف اصلی ما از درمان خانگی، کاهش ناراحتی و جلوگیری از کم‌آبی بدن است.

چند راهکار ساده اما مؤثر در این زمینه وجود دارد:

• استراحت کافی: استراحت به بدن شما کمک می‌کند تا با هر گونه عفونت احتمالی مبارزه کند. پس در این دوران به خودتان استراحت بیشتری بدهید.
• جبران مایعات از دست‌رفته: برای جلوگیری از کم‌آبی، حتماً مایعات فراوان، به خصوص آب و سایر نوشیدنی‌های بدون رنگ، مصرف کنید. نوشیدنی‌های ورزشی و محلول‌های الکترولیت گزینه‌های مناسبی برای جایگزینیِ املاح از دست‌رفته هستند. همچنین می‌توانید از پودرهای ORS (محلول خوراکی برای جبران کم‌آبی) و سایر محلول‌های خوراکی بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده نمایید.
• به رژیم غذایی خود ادامه دهید: تا جایی که ممکن است، به خوردن غذاهای جامد ادامه دهید. برای کودکان مبتلا به اسهال، غذاهای متناسب با سن آن‌ها، شیر مادر یا شیر خشک را فراموش نکنید.
• از برخی غذاها و نوشیدنی‌ها پرهیز کنید: مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند اسهال را تشدید کند. بنابراین، تا زمان بهبودی کامل، از مصرف موارد زیر خودداری نمایید:
  
  • لبنیات
  • غذاهای سرخ‌شده یا چرب
  • غذاهای تند
  • الکل
  • کافئین
  • میوه‌هایی مانند سیب و هلو
  • غذاهای حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی یا قندهای الکلی

اگر با وجود رعایت این نکات، اسهال شما طی چند روز بهبود پیدا نکرد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. درمان اسهال بر اساس علت زمینه‌ای آن صورت می‌گیرد. در این زمینه، پزشک با توجه به شرایط شما، ممکن است موارد زیر را تجویز کند:

• آنتی‌بیوتیک: در صورت وجود عفونت باکتریایی یا انگلی، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز نماید. لازم به ذکر است که آنتی‌بیوتیک‌ها در مقابل عفونت‌های ویروسی مؤثر نیستند.
• داروهای ضد اسهال: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای ضد اسهال را توصیه کند. با این حال، این داروها برای افرادی که عفونت دارند، مناسب نیستند. همچنین، بسیاری از داروهای بدون نسخه ضد اسهال برای کودکان مناسب نمی‌باشند.
• تغییر داروها: اگر اسهال ناشی از مصرف دارویی خاص باشد، پزشک ممکن است با کم کردن دوز دارو یا تجویز داروی جایگزین، مشکل را برطرف نماید.
• درمان اختلالات گوارشی: افرادی که دچار مشکلات گوارشی زمینه‌ای هستند، ممکن است به یکی یا ترکیبی از موارد زیر نیاز داشته باشند:
  
  • تغییرات رژیم غذایی
  • تغییرات سبک زندگی
  • دارو درمانی
  • جراحی
• جبران مایعات از طریق سرم: افرادی که به دلیل اسهال شدید یا مزمن دچار کم‌آبی می‌شوند، ممکن است نیاز به دریافت مایعات از طریق رگ (سرم) داشته باشند. منبع

اسهال سیاه رنگ

احتمالا متوجه مدفوع سیاه یا قیری رنگ خود شده‌اید و نگران سلامتی‌تان هستید. جای نگرانی نیست، در این زمینه به عنوان پزشک حاذق شما را راهنمایی می‌کنم.

علت سیاه شدن مدفوع می‌تواند ساده باشد، مثلا مصرف یک داروی جدید یا تغییر در رژیم غذایی. با این حال، گاهی اوقات این نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی است که نباید نادیده گرفته شود.

چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟

حتی اگر فکر می‌کنید دلیل این اتفاق را می‌دانید، در صورت مشاهده‌ی مدفوع سیاه و قیری رنگ حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

علت و دلیل اسهال سیاه رنگ

علل احتمالی:

• مصرف مکمل آهن: این عارضه می‌تواند یکی از عوارض جانبی قرص‌های آهن باشد که برای کم‌خونی تجویز می‌شوند. کم‌خونی وضعیتی است که در آن به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز، اکسیژن کافی به بدن نمی‌رسد.
• غذاهای تیره رنگ: مصرف برخی خوراکی‌های تیره رنگ می‌تواند باعث سیاه شدن مدفوع شود. این مواد غذایی عبارتند از: شیرین بیان سیاه، شکلات تلخ، زغال اخته، آب انگور، لبو. این تغییر رنگ معمولا با قطع مصرف این مواد غذایی برطرف می‌شود.
• داروهای حاوی بیسموت: داروهای ضد تهوع مانند بیسموت‌ساب‌سالسیلات (پپتو بیسمول و کائوپکتات) حاوی بیسموت هستند که به آرام شدن معده کمک می‌کند. بیسموت می‌تواند باعث سیاه شدن زبان و مدفوع شود. این علامت بی‌خطر است و با قطع مصرف دارو برطرف می‌شود. اما در صورت داشتن وزوز گوش، شدیدتر شدن حالت تهوع پس از مصرف دارو، حتما با پزشک خود تماس بگیرید و مصرف آن را قطع کنید.

علل نگران کننده‌تر:

• زخم خون‌ریزی دهنده معده: زخم خون‌ریزی دهنده معده شایع‌ترین علت نگران کننده برای مدفوع تیره است. زخم، یک سوراخ باز در پوشش داخلی معده یا روده کوچک است. گاهی اوقات این زخم‌ها خونریزی می‌کنند و باعث تیرگی رنگ مدفوع می‌شوند. خونی که در معرض اسید معده قرار می‌گیرد، سیاه و قیری (چسبنده) می‌شود. به این حالت “ملنا” گفته می‌شود و نشانه‌ای از خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی است. مصرف الکل، داروهای ضد التهاب غیر‌استروئیدی (NSAIDs) و باکتری هلیکوباکتر پیلوری، خطر ابتلا به زخم معده را افزایش می‌دهند.
• سرطان مری و معده: خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی شامل مری، معده و دوازدهه، می‌تواند منجر به مدفوع سیاه و قیری رنگ (ملنا) شود. این می‌تواند نشانه‌ای از سرطان مری و معده باشد.

در صورت مشاهده‌ی علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• مشاهده‌ی خون در مدفوع یا استفراغ
• مشکل در تنفس
• احساس ضعف و بیهوشی
• کاهش وزن بدون دلیل
• بی‌اشتهایی

منبع

تشخیص علت اصلی مدفوع سیاه توسط پزشک صورت می‌گیرد. ایشان با بررسی دقیق و انجام آزمایش‌های لازم، علت زمینه‌ای را شناسایی کرده و درمان مناسب را تجویز می‌کنند. پس لطفا در صورت مواجهه با این مشکل، به جای نگرانی و اتلاف وقت، با پزشک خود مشورت کنید.

توجه: این متن صرفا جهت اطلاع رسانی است و جایگزین مشاوره پزشکی نمی‌باشد.